Sause(-pudènt)
Salix foetida
Salicaceae
Nom en français : Saule fétide.
Descripcioun :Lou sause-pudènt es un pichot aubret que trachis dins li relarg umide en mountagno. Soun port douno d'èr à-n-aquéu dóu sause-di-fueio-astado, mai se n'en destrìo que sis enflourejado e subretout si fueio soun tóuti dos mai courteto. Li fueio fan de 1 à 4 cm, soun bèn reguliero e rigido. i'a de pichòti glando roujo sus li bord (fotò), soun sènso péu emé pas gaire de costo. Lou bos, souto la rusco, èi rega.
Usanço :Tóuti li rusco de sause caupon de salicino que douno d'acide salicilì dins lou cors, ço qu'ajudo à abeissa li fèbre.
Port : Pichoto planto lignouso
Taio : 0,2 à 1 m
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Camefite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Salix
Famiho : Salicaceae
Ordre : Malpighiales
Coulour de la flour :
Blanco
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 5 à 20 mm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Jun à avoust
Liò : Ribo de palun
- Prado umido
- Gaudre
Estànci : Subaupen à Aupen
Couroulougi : Ouroufito-Aupenco
Ref. sc. : Salix foetida L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753